Temel DOS Komutları

DOS işletim sisteminde normal bir kullanıcının sıkça ihtiyaç duyacağı komutlar yaklaşık on adettir. Bunlara zaman zaman kullanılabilecek yaklaşık on adet komut daha eklenebilir. Bunları öğrenmek suretiyle kullanıcı kendisi için gerekli işlemlerin çoğunu kolayca gerçekleştirebilir. Aşağıda en çok ihtiyaç duyulan komutlar ve kullanım biçimleri verilmiştir.(Tamamen büyük ve kalın harfle yazılanlar aynen girilmesi gereken komutlar, büyük harfle başlayıp küçük harfle devam eden ve yatık yazılanlarsa kullanıcı tarafından belirtilen herhangi bir isim olarak anlaşılmalıdır.)

DIR : Dosyaları listele

Bulunulan klasör içerisinde bulunan dosya ve klasörleri listelemek için dir komutu kullanılır. Herhangi bir dosyanın bir klasörde bulunup bulunmadığı veya adı, uzantısı ve boyu gibi bazı özellikleri öğrenilmek istendiğinde bu komut kullanılır. Alt klasörlerin adlarının yanında klasör olduklarını belirten 'DIR' sözcüğü bulunur. Bulunulan klasör yerine bir başka klasör de adı verilerek listelenebilir. Bir dosya adı verildiğinde ise sadece o dosyaya ait bilgiler ekranda görünür.

DIR                                           Bulunulan klasördeki dosyaları listele.

DIR                                           Klasör     Klasördeki dosya ve alt klasörleri listele.

DIR                                           Dosya                     Sadece adı verilen dosyayı listele

DOS'ta Sabit etiketli bir sabit diskte Belgelerim adlı klasörde bulunulduğu sırada dir girilirse ekranda aşağıdakine benzer bir çıktı görünür. (Elbette çıktı her bilgisayarda, bulunulan klasöre ve içinde bulunan dosyalara göre değişecektir.)

C sürücüsündeki birim Sabit

Birim Seri Numarası 3867-1CFF

C:\Belgelerim dizini

.             <DIR>                         15/09/98   14:40

..            <DIR>                         15/09/98   14:40      

Resimler      <DIR>                    15/09/98   14:40

Yazılar       <DIR>                      15/09/98   14:40      

Programlar    <DIR>                  15/09/98   14:40

Notlar.txt                 15/09/98     14:40      

Okubeni.txt                15/09/98   14:40

              2 dosya 2456 bayt

              5 dizin 324.456.765  bayt boş

CD : Başka klasöre geç

Bir klasörden diğerine geçmek için, başka bir deyişle klasör değiştirmek için cd komutu kullanılır. Bir klasöre geçildiğinde komut satırının solunda o klasörün adı bulunur. Her klasörde sadece adı verilerek ancak bir altındaki klasöre geçilebilir. Bir üst klasöre klasör ismi olarak '..' girilerek gidilebilir. Bir alt ve bir üst düzey dışındakiler geçmek ya adımı adım klasör değiştirerek ya da geçilecek klasörün tam yolu verilerek ulaşılabilir.

CD                                            Klasör                     Klasöre geç.

CD ..           Bir üsteki klasöre geç.

CD                                            Bulunulan klasörü göster.

MD : Klasör yarat.

Yeni bir klasör yaratmak için md komutu kullanılır. Bu komut girildiğinde yaratılan klasör elbette henüz boş durumdadır. Kullanıcılar butun dosyalarını aynı yerde bulundurmak yerine, onları belli gruplara ayırıp, her bir grubu bu komutla yaratacakları ayrı bir klasörlerde tutabilirler.

MD Klasör Klasör yarat.

RD : Klasörü yok et.

Boş bir klasörü silmek için rd komutu kullanılır. Ancak silinecek klasör boş olmalıdır, yoksa silinemez. Bir klasör yok edilmeden önce içerisinde bulunan bütün dosyaların silinmesi gerekir.

RD Klasör                  Klasörü yok et.

DEL : Dosya sil.

Bir dosyayı silmek için del komutu kullanılır. Bir dosya silindiğine sadece içindekiler silinmez, dosya tümüyle yok olur. Bazı koşullarda silinen bir dosyanın kurtarılması özel bazı programlar aracılığıyla mümkün olabilmektedir. Ancak bu programlar her yerde bulunmamakta ve kurtarma işlemlerini her zaman başarıyla gerçekleştirememektedirler. O yüzden bu komut dikkatli kullanılmalı ve önemli dosyaların her zaman bir yedeği bulundurulmalıdır.

DEL Dosya Dosyayı sil.

DEL Klasör Klasörün içindeki tüm dosyaları sil.

TYPE : Dosya içeriğini göster

Bir dosyanın içeriği ( içerisinde bulunanlar yazılar) type komutuyla ekranda gösterilebilir. Ancak sadece içerisinde standart biçimde oluşturulmuş metinler bulunan dosyalar bu yolla görüntülenebilir. Yazılara biçimlendirme gibi bir çok işlev ve görünüş değişikliği eklemeleri yapabilen 'Word' gibi kelime işlemci programlarda oluşturulmuş dosyaların içerikleri bu yolla (özel olarak metin dosyası olarak kaydedilmediyse) görüntülenemez. Ayrıca yazı dışında resim, program gibi dosya türleriyle bu komut kullanıldığında ekranda saçma sapan karakterler görünür.

TYPE Dosya              Dosyanın içeriğini görüntüle. 

COPY : Dosya kopyala

Bir dosyanın kopyasını elde etmek için copy komutu kullanılır. Komutla birlikte sadece kopyalanacağı klasörün ismi verilirse aynı isimde ve yanı içerikte yeni bir dosya yaratılmış olur. Klasörün yanında bir dosya ismi de verilirse içeriği aynı fakat adı değişik bir dosya üretilmiş olur.

COPY AsılDosya KopyaDosya  Dosyanın kopyasını çıkar.

COPY AsılDosya Klasör            Dosyayı klasöre kopyala.

MOVE : Dosya veya klasörü taşı.

Bir dosyayı ve klasörü bulunduğu yerden başka bir yere taşımak için move komutu kullanılır. Aynı işlem önce bir kopyanın başka bir yerde yaratılıp, daha sonra orijinalinin silinmesiyle de gerçekleştirilebilir.

MOVE Dosya/Klasör GideceğiYer             Dosya veya klasörü taşı.

REN : Dosyanın adını değiştirir

Bir dosyanın adını değiştirmek için 'ren' komutundan yararlanılır. Dosyanın sadece adı değişirken, içeriği aynı kalır.

REN EskiDosya YeniAdı                                          Dosyanın adını değiştir.

FORMAT : Disk(et)i biçimlendir.

Her disk veya disket, belli bir işletim sistemi tarafından tanınması için biçimlendirme denilen bir işlemden geçmek zorundadır. Bu işlemi gerçekleştiren komut format komutudur. Sabit diskler hazır biçimlendirilmiş (ve genellikle işletim sistemiyle yüklü) olarak satıldığı için kullanıcı tarafından biçimlendirilmesi gerekmez. Bazı disketler de hazır biçimlendirilmiş olarak satıldığı için işletim sistemi onlar disket sürücüye takar takmaz tanır. Bir disk veya disket biçimlendirildiğinde içerdiği tüm bilgiler yok olur. Bunlar geri getirmek normal koşullarda mümkün değildir. Sabit diskler zorunlu olmadıkça ve uzman bir kullanıcı tarafından gerekli görülmedikçe kesinlikle biçimlendirilmemelidir.

FORMAT Sürücü         Sürücüyü biçimlendir.

EDIT : Dosya düzenle.

DOS işletim sisteminde standart metin dosyaların düzenlemek için edit adlı program kullanılır. Bu program DOS ile birlikte gelmekle birlikte aslında bir komut değil, çeşitli menülerle zenginleştirilmiş metin düzenlemeZ uygulamasıdır. Kullanıcılar genellikle daha çok işleve sahip diğer kelime işlemci programlarla çalışırlar. Ancak bu programların işletim sisteminden ayrı olarak satın alınması, yüklenmesi ve genellikle karmaşık olan kullanımlarının öğrenilmesi gerekir. Oysa 'edit' daima DOS'la birlikte bulunur ve her zaman kullanılabilir.

EDIT Dosya                 Dosyayı düzenlenmesi için aç.

A: : Disket sürücüye geç.

Sabit disk veya başka bir sürücüdeyken disket sürücüsüne geçmek için a: girilmelidir. Harfi izleyen ':' işaretini kullanmak zorunludur.

C: : Sabit diske geç.

Disket sürücü veya başka bir sürücüdeyken sabit diske geçmek için c: girilmelidir. Böylece sürücü değiştirip tekrar geri gelindiğinde, komut satırında önceki durumda bulunulan klasörün ismi bulunur. Bir sürücüye geçmek o sürücünün en tepesine geçmek demek değildir. Sabit diskte herhangi bir klasörün altında bulunuyorken en tepeye yani kök dizine geçmek için cd komutu klasör adı olarak '\' girilmelidir.